- παιδικός σταθμός
- Ειδικό παιδαγωγικό ίδρυμα που δέχεται, κατά κανόνα, παιδάκια 3-5 ετών, δηλαδή πριν από το δημοτικό σχολείο. Η εμφάνισή του, μετά το προηγούμενο των αιθουσών φύλαξης, είναι εντελώς σύγχρονη, συνδεδεμένη με την εμφάνιση και διάδοση του εκβιομηχανισμού, που είχε ως συνέπεια την επέκταση της εργασίας των γυναικών, καθώς και με τη διάδοση της αστυφιλίας και της αστικοποίησης της υπαίθρου. Η εμφάνιση όμως των παιδικών σταθμών και η διάδοσή τους, σύμφωνα με ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, συνδέεται και με μια καινούργια κατανόηση της σημασίας της παιδικής ηλικίας ως προς την εξέλιξη του ανθρώπου και με το πνεύμα της ελευθερίας που χαρακτηρίζει τη σκέψη του Ρουσό.
Πρωτοπόρος στο θέμα των παιδικών σταθμών μπορεί να θεωρηθεί ο Ρόμπερτ Όουεν, που το 1816 δημιούργησε ένα ίδρυμα, από το οποίο, αργότερα, χάρη στον Μπιουκάναν, προήλθε η πρώτη Σχολή Νηπίων (Infant School) του Λονδίνου. Πρώτος όμως αληθινός θεωρητικός της προσχολικής αγωγής πρέπει να θωρηθεί ο Φρίντριχ Φρέμπελ, ιδρυτής (1837-40), κήπου των παιδιών (Kindergarten). Ο Φρέμπελ βίωσε τη ζωή του παιδιού στα αυθεντικότερα χαρακτηριστικά και τάσεις της, ως παιχνίδι και, με βάση ακριβώς το παιχνίδι, ίδρυσε τον Kindergarten του. Από τις ζωτικές δυνάμεις του παιδιού, που ο παιδικός κήπος έπρεπε να καλλιεργήσει, ήταν η παρατηρητικότητα, η ικανότητα για κατασκευές, το συναίσθημα. Γι» αυτό τον σκοπό, για να γίνει δυνατή η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, το παιδί θα έπρεπε να βρίσκει στον παιδικό κήπο ένα υλικό για παιχνίδια, το οποίο θα αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της πρώτης του εκπαίδευσης· το υλικό αυτό έγινε διάσημο με το όνομα φρεμπελιανά δώρα. Τα δώρα αυτά, για να ενθαρρύνουν προς μία ορισμένη κατεύθυνση το παιχνίδι του παιδιού, έπρεπε να προκαλούν καθορισμένες διαισθήσεις και σχέσεις. Το 1906 η Μαρία Μοντεσόρι, ξεκινώντας από μια νέα παιδαγωγική και κοινωνική βάση, ίδρυσε το πρώτο νηπιαγωγείο, που υπήρξε το κέντρο ακτινοβολίας, σε ολόκληρο τον κόσμο, της μεθόδου Μοντεσόρι, βασισμένης σε ένα ευρύτερο πνεύμα ελευθερίας και σε μια δημιουργική αντίληψη της παιδικής ζωής.
Στην Ελλάδα, ο θεσμός των παιδικών σταθμών εμφανίζεται στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του αιώνα μας, όταν η παιδαγωγός Αικ. Λασκαρίδου ίδρυσε τον πρώτο παιδικό σταθμό (1909).
Αίθουσα παιδικού σταθμού.
Νήπια κατά την ώρα του μεσημεριανού γεύματος σε παιδικό σταθμό. (φωτ. ΑΠΕ).
Dictionary of Greek. 2013.